Het Urbi et Orbi is de belangrijkste pauselijke zegen die tweemaal per jaar gegeven wordt voor de stad Rome en de wereld.




De pauselijke zegen Urbi et Orbi, oftewel "voor de stad en de wereld", wordt door de Paus gegeven op grote feestdagen en bij zeer plechtige gelegenheden. In de praktijk betekent dat tegenwoordig op eerste Paasdag en eerste Kerstdag na de ochtendmis zo rond het middaguur.

Tevens wordt deze zegen ook door een nieuw gekozen Paus verleend, direct nadat hij op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek aan het verzamelde volk is voorgesteld.


Aflaat

Vanoudsher is aan het ontvangen van de zegen Urbi et Orbi een volle (volledige) aflaat verbonden, dat wil zeggen kwijtschelding van alle straffen voor begane zonden. Naast straf is er ook de schuld voor begane zonden, maar die schuld is reeds vergeven door het kruisoffer van Jezus Christus. De individuele gelovige verkrijgt deze vergeving door de biecht, oftewel het sacrament van de Verzoening.

Deze aflaat kan worden verkregen door in de 20 dagen voorafgaand of na de zegen te biechten, ter communie te gaan, de zonde af te zweren en te bidden voor de intenties van de Paus. Voor dat laatste kan worden volstaan met het uitspreken van een Onze Vader en een Wees Gegroet, of gebeden van vergelijkbare duur. Wordt niet aan al deze voorwaarden voldaan, dan is sprake van een gedeeltelijke aflaat.

Voor de geldigheid van de zegen Urbi et Orbi en de bijbehorende aflaat moest de ontvanger oorspronkelijk ter plekke aanwezig zijn of zich tenminste in zichtwijdte van de Paus bevinden. In 1967 werd bevestigd dat de zegen ook geldig is voor degenen die hem via de radio horen. In 1985 werd bepaald dat hetzelfde geldt voor televisiekijkers en in 1995 voor internet.

De zegen is zelfs geldig wanneer de Paus hem niet hoorbaar kan uitspreken maar wel de intentie daartoe heeft, wat zich in 2005 met Pasen voordeed toen paus Johannes Paulus II niet meer verstaanbaar kon praten.

Hieronder volgen enkele audio- en videofragmenten waarin verschillende pausen de zegen Urbi et Orbi uitspreken:

---

---

---

---

---

---

Het ritueel van de pauselijke zegen Urbi et Orbi ontstond in de 13e eeuw, waarbij de naam waarschijnlijk afkomstig is van de formulering waarmee een nieuw gekozen paus geïnstalleerd werd: "investio te de Papatu Romano, ut praesis urbi et orbi" (vert.: "Ik bekleed U met de Romeinse Pauselijke waardigheid, opdat U de stad en de wereld zult leiden").


Loggia der Zegeningen

Voor het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi beschikte reeds de middeleeuwse Sint-Pietersbasiliek over een speciale Loggia der Zegeningen, die zich rechts van het portaal naar het atrium bevond. Ook de andere pauselijke basilieken in Rome beschikken over een dergelijk balkon.




In vroeger eeuwen werd de zegen Urbi et Orbi bij de Sint-Pieter gegeven op Witte Donderdag, met Pasen en op het hoogfeest van Petrus en Paulus, bij de Sint-Jan van Lateranen op Hemelvaartsdag en bij Sint-Maria de Meerdere op Maria-Tenhemelopneming.

Bij de kroning van een nieuwe Paus sprak deze het Urbi et Orbi uit bij de Sint-Pieter en bij zijn daaropvolgende intronisatie bij de Sint-Jan van Lateranen. Ook werd deze zegen vaak op verschillende momenten tijdens een Heilig Jaar gegeven. Sommige pausen gaven de zegen ook wel vanaf het balkon van het Quirinaal, dat van 1583 tot 1870 als pauselijke zomerresidentie dienst deed.

Nadat de Kerkelijke Staten in 1870 door het koninkrijk Italië waren geannexeerd, werd de zegen Urbi et Orbi uit protest niet meer vanaf de loggia richting het Sint-Pietersplein, maar vanaf het balkon binnen in de Sint-Pietersbasiliek uitgesproken. Pas paus Pius XI sprak vanaf 1922 de zegen weer naar de menigte buiten uit.

Toen paus Johannes Paulus II op het eind van zijn pontificaat sterk verzwakt was, sprak hij het Urbi et Orbi niet meer uit vanaf de loggia, maar vanuit zijn zetel nabij het altaar op het Sint-Pietersplein en uiteindelijk vanuit het venster van zijn werkkamer in het Apostolisch Paleis.


Coronapandemie

Vanwege de coronapandemie gaf paus Franciscus de zegen Urbi et Orbi met Pasen 2020 en 2021 binnen in een vrijwel lege Sint-Pietersbasiliek, waarbij alleen een beperkt aantal genodigden aanwezig waren. Met Kerst 2020 sprak hij het Urbi et Orbi uit in de Zaal der Zegeningen. Gelovigen konden dit alleen via verschillende mediakanalen volgen.

Toen de coronapandemie in Italië al zwaar toegeslagen had en ook wereldwijd slachtoffers had geëist, gaf paus Franciscus op vrijdag 27 maart 2020 een buitengewone zegen Urbi et Orbi in de vorm van een eucharistische zegen.




Met Kerst 2021 kon de zegen voor het eerst sinds het uitbreken van de coronacrisis weer op de traditionele wijze plaatsvinden, namelijk vanaf de loggia van de Sint-Pietersbasiliek ten overstaan van een groot aantal gelovigen op het Sint-Pietersplein die alleen nog beschermende mondkapjes droegen.


Paas- en Kerstwensen

Voorafgaand aan de zegen Urbi et Orbi houdt de Paus een korte toespraak, die bedoeld is als de pauselijke Kerst-, respectievelijk Paasboodschap. Het is vooralsnog niet duidelijk door welke Paus deze toespraak voor het eerst gehouden werd.

Direct aansluitend op die toespraak begon paus Paulus VI met het uitspreken van een Kerst- c.q. Paaswens in verschillende talen. Onder paus Johannes Paulus II groeide het aantal talen tot meer dan 60, wat goed aansloot bij het internationale karakter van zijn pontificaat en de talloze landen die hij bezocht.

Ook zijn opvolger Benedictus XVI zette deze nieuwe traditie van de Kerst- en Paaswensen voort, maar paus Franciscus is er direct na zijn uitverkiezing in maart 2013 mee gestopt. Reden hiervoor is vermoedelijk zijn toondoofheid, waardoor hij een slecht taalgevoel heeft, maar het is ook een uiting van dat hij meer bisschop van Rome, dan paus van de Wereldkerk wil zijn.


Bloemen uit Nederland

Sinds 1986 wordt het Sint-Pietersplein voor de openluchtmis met Pasen versierd met tienduizenden bloemen uit Nederland. Dit was een vervolg op de bloemversiering die een jaar eerder in de Sint-Pieter was aangebracht voor de zaligverklaring van Titus Brandsma.




Vanaf 1989 sprak paus Johannes Paulus II speciaal zijn dank uit voor deze versieringen met het legendarisch geworden zinnetje "Bedankt voor die bloemen uit Nederland die ook dit jaar de viering op het Sint-Pietersplein opluisteren". Ook paus Benedictus XVI sprak een dergelijk dankwoord in het Nederlands uit, maar paus Franciscus deed dit alleen nog in het Italiaans.

Vanwege de coronapandemie waren er in 2020 en 2021 met Pasen voor het eerst geen Nederlandse bloemen op het Sint-Pietersplein; wel waren er in 2021 Nederlandse witte rozen ter versiering van de kleinschalige viering in het koor van de Sint-Pieter.

Begin 2022 moest meesterbloemsierkunstenaar Paul Deckers na 35 jaar stoppen omdat door de pandemie veel vaste sponsoren waren afgehaakt. Onverwacht nam zijn vakgenoot Piet van den Burg het over, waardoor er met Pasen 2022 toch weer Nederlandse bloemen op het Sint-Pietersplein waren. Paus Franciscus sprak er echter geen bedankje meer voor uit.