Inleiding

De volgende erefunctie voor bisschoppen is in het kader van de hervorming van het Pauselijk Huis door paus Paulus VI bij motu proprio Pontificalis Domus van 28 maart 1968 afgeschaft. Sindsdien is het kardinaalschap de enig overgebleven erefunctie die aan bisschoppen is voorbehouden.




Bisschop-Troonassistent van Zijne Heiligheid

De erefunctie van Bisschop-Troonassistent van Zijne Heiligheid (Lat.: Assistens Throno Pontificio) of ook wel Assistent-Bisschop bij de Pauselijke Troon werd verleend aan bisschoppen, hetzij bij motu proprio door de Paus uit eigen beweging, hetzij op voordracht van de betreffende nuntius of aartsbisschop. De patriarchen van de Westerse Kerk, namelijk die van Venetië, Goa en Lissabon, waren qualitate qua Bisschop-Troonassistent.

Deze functie gaf het recht om bij belangrijke plechtigheden in Rome direct in de nabijheid van de pauselijke troon te verblijven, een voorrecht dat andere bisschoppen niet hadden. De Bisschop-Troonassistent kwam in rang dan ook direct na een kardinaal. Naast nog enkele kleinere voorrechten, werd aan de Troonassistenten ook altijd pauselijke adeldom met persoonlijke titel van graaf (Lat.: comes) verleend en waren zij lid van de pauselijke familia.

De functie van Bisschop-Troonassistent komt reeds voor in 11e eeuw. Het waren toendertijd prelaten die behoorden tot de Pauselijke Kapel (Lat.: Capella Pontifica) en hun relatie tot de Paus was vergelijkbaar met die van kathedrale kanunniken met hun bisschop.

Sinds het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland in 1853 werden een reeks van Nederlandse bisschoppen en missiebisschoppen met deze titel begiftigd. Aartsbisschop Jan de Jong maakte in 1936 bekend geen aanvragen voor deze titel meet te doen. Hij vond deze van weinig inhoudelijke waarde en bovendien kwamen de verschuldigde leges ten laste van zijn aartsbisdom.

De erefunctie van Bisschop-Troonassistent is onder meer aan de volgende Nederlandse bisschoppen verleend (op volgorde van geboortejaar):

Inleiding

Van de talrijke erefuncties voor priesters zijn de hierna besproken ambten in het kader van de hervorming van het Pauselijk Huis door paus Pontificalis Domus van 28 maart 1968 afgeschaft c.q. vervangen door de erefuncties van Protonotarius Apostolicus, Ereprelaat en Erekapelaan van Z.H. de Paus.


Titulaire en Honoraire Apostolische Protonotarissen

Mantelletta

Titulair of Honorair Apostolisch Protonotaris was de hoogste erefunctie waarmee de Paus een verdienstelijk priester kon begiftigen.

Deze functie gaf het recht om, ondanks dat zij geen bisschoppen waren, tijdens de liturgie een witte mijter, borstkruis, ring en handschoenen te dragen. Als koorkledij mochten zij een paarse toga met rochet en daaroverheen een paarse mantelletta (een halflang, mouwloos gewaad) dragen.

Bij andere bijzondere gelegenheden mochten deze protonotarissen een zwarte toga met rode zoom, rode knopen en een paarse sjerp, alsmede een zwarte biretta met rode pompoen dragen. Tenslotte mochten zij de titel Monseigneur (It.: Monsignore) voeren en de afkorting P.A. (voor Protonotarius Apostolicus) achter hun naam zetten.


Huisprelaat van Z.H. de Paus

De erefunctie van Huisprelaat van Z.H. de Paus werd verleend aan verdienstelijke geestelijken.

Begiftigden mochten de titel Monseigneur (It.: Monsignore) voeren en bij de koorkledij, in plaats van de gebruikelijke schoudermantel (It.: mozetta), een paarse mantellella dragen, een gewaad met ruime mouwen dat qua lengte het midden hield tussen de mantelletta en de mantellone.


Huiskapelaan van Z.H. de Paus

De erefunctie van Huiskapelaan van Z.H. de Paus was ingesteld door paus Clemens XII (1730-1740) en werd in 4 klassen verleend aan verdienstelijke geestelijken, zowel binnen als buiten Rome (Lat.: extra urbem).

Alszodanig hadden de begiftigden de eer om de Paus te mogen bijstaan in het opdragen van de Mis wanneer hij in Rome, respectievelijk buiten Rome verbleef.

Begiftigden mochten de titel Monseigneur (It.: Monsignore) voeren en bij de koorkledij, in plaats van de gebruikelijke schoudermantel (It.: mozetta), een paarse mantellone dragen, een tot te voeten reikend gewaad met ruime mouwen.


Kapelaan tot Z.H. de Paus

Deze erefunctie werd verleend aan verdienstelijke geestelijken en is inhoudelijk vergelijkbaar met de hiervoor genoemde Huiskapelaan.

Begiftigden mochten de titel Monseigneur (It.: Monsignore) voeren en bij de koorkledij, in plaats van de gebruikelijke schoudermantel (It.: mozetta), een paarse mantellone dragen, een tot te voeten reikend gewaad met ruime mouwen.

Inleiding

Voor katholieke lekengelovigen bestonden meerdere erefuncties die inmiddels in onbruik zijn geraakt, danwel door paus Paulus VI bij motu proprio Pontificalis Domus van 28 maart 1968 zijn afgeschaft. Tegenwoordig is de enige erefunctie voor leken die van Kamerheer van Zijne Heiligheid.

Andere erefuncties werden niet aan iemand als persoon verleend, maar in een bepaalde hoedanigheid, bijvoorbeeld als uitgever of als leverancier. Ook deze gunstbewijzen in onbruik geraakt.

---

Prins-Troonassistent

Marcantonio Colonna (1881-1947) als Prins-troonassistent

De hoogste functie die een lekengelovige aan het pauselijk hof kon vervullen was die van Prins-Troonassistent. Sinds de hervormingen onder paus Paulus VI is dit geen erfelijk ambt meer, maar de twee nog levende ambtsdragers mochten de titel tot hun overlijden blijven voeren.

Het ambt van Prins-Troonassistent werd waarschijnlijk in 1511 ingesteld door paus Julius II en kwam erfelijk toe aan de hoofden van de twee belangrijkste Romeinse adellijke families. Daarnaast werd de titel ook wel ad personam aan hoge edelen verleend als beloning voor verdiensten voor de Kerk.

Het hoofd van de familie Colonna fungeerde sinds 1710 als Prins-Troonassistent en het hoofd van de familie Orsini sinds 1735. Prins Filippo Orsini werd dit ambt echter in 1958 door paus Pius XII ontnomen nadat bekend was geworden dat hij een buitenechtelijke relatie had met de actrice Belinda Lee. Als zijn opvolger werd het hoofd van de familie Torlonia aangewezen.




De laatste Prins-Troonassistenten waren Don Aspreno Colonna (1916-1987) en Don Alessandro Torlonia (1925-2018), die nog in 2013 alszodanig in het Pauselijk Jaarboek vermeld stond. Na zijn overlijden in 2018 heeft paus Franciscus geen nieuwe troonassistent benoemd, hoewel er geruchten gingen dat Don Prospero Colonna (1937) voor dit ambt in aanmerking zou komen.

---

Geheim Kamerheer met Kap en Degen van Zijne Heiligheid

De erefunctie van Geheim Kamerheer met Kap en Degen (It.: Cameriere Segreti di Spada e Cappa di Sua Santità) werd verleend aan katholieke leken van adellijke afkomst, voor wie dit als het hoogste pauselijke eerbetoon gold.

Deze functie gaf recht op het enkele weken per jaar bij toerbeurt dienstdoen als kamerheer in het Apostolisch Paleis of in de pauselijke zomerresidentie in Castel Gandolfo.




Daarbij werd het bij deze functie behorende zwarte kostuum met witte plooikraag in Spaanse Renaissancestijl gedragen, alsmede de bijbehorende verguld zilveren keten met de pauselijke insignes. Naast deze hofkledij hoorde bij deze erefunctie ook een eenvoudiger en meer eigentijds stadsuniform. Beide moesten in Rome worden aangeschaft.

De erefunctie van Geheim Kamerheer met Kap en Degen is onder meer aan de volgende Nederlanders verleend (op volgorde van geboortejaar):

---

Ere-Kamerheer met Kap en Degen van Zijne Heiligheid

De erefunctie van Ere-Kamerheer met Kap en Degen (It.: Cameriere d'Onore di Spada e Cappa di Sua Santità) werd verleend aan katholieke leken van burgerlijke afkomst, voor wie dit als het hoogste pauselijke eerbetoon gold.

Deze functie gaf recht op het enkele weken per jaar bij toerbeurt dienstdoen als kamerheer in het Apostolisch Paleis of in de pauselijke zomerresidentie in Castel Gandolfo.




Daarbij werd het bij deze functie behorende zwarte kostuum met witte plooikraag in Spaanse Renaissancestijl gedragen, alsmede de bijbehorende verguld zilveren keten met de pauselijke insignes. Naast deze hofkledij hoorde bij deze erefunctie ook een eenvoudiger en meer eigentijds stadsuniform. Beide moesten in Rome worden aangeschaft.

De erefunctie van Ere-Kamerheer met Kap en Degen is onder meer aan de volgende Nederlanders verleend (op volgorde van geboortejaar):

---

Pauselijk Uitgever

De verlening van het Pauselijk Uitgeverschap was vergelijkbaar met het Nederlandse Hofleverancierschap en werd verleend aan verdienstelijke en/of gerenommeerde uitgevers.

Als Pauselijk Uitgever had men het recht om het wapen of het embleem van het Pausschap te voeren, om daarmee te kunnen aantonen dat men de eer had voor de Heilige Stoel te mogen werken.

---

Pauselijk Leverancier aan het H. Apostolisch Paleis

De verlening van het Pauselijk Leverancierschap was vergelijkbaar met het Nederlandse Hofleverancierschap en werd verleend aan verdienstelijke en/of gerenommeerde winkeliers, handelaren of ondernemers.

Als Pauselijk Leverancier had men het recht om het wapen of het embleem van het Pausschap te voeren, om daarmee te kunnen aantonen dat men de eer had voor de Heilige Stoel te mogen werken.