Door middel van een rijk palet aan vieringen geven katholieken hun geloof een feestelijke plaats in het leven.


De Rooms-Katholieke Kerk kent vele soorten vieringen, die als volgt kunnen worden ingedeeld:





Bij al deze vieringen van het katholieke geloof gaat het om de ontmoeting met Jezus Christus waardoor de gelovigen verenigd worden tot het Volk van God.

Deze vieringen worden geleid door geestelijke ambtsdragers die als de rechtstreekse opvolgers van de apostelen door Christus zelf zijn uitgezonden om het evangelie te verkondigen en de mensen te laten delen in het mysterie van de verlossing.

De liturgie is de wijze waarop de Rooms-Katholieke Kerk het geloof viert, het evangelie verkondigt en het leven van de gelovigen heiligt.




Soorten liturgievieringen

Het centrale en belangrijkste onderdeel van de katholieke liturgie is de Eucharistieviering, vanouds bekend als de heilige Mis. Dit wordt ook wel een dienst genoemd, maar dat is oorspronkelijk een protestantse term, afgeleid van eredienst.

Daarnaast zijn er vieringen waarin belangrijkste momenten uit het leven van de gelovigen geheiligd worden, dit zijn de zeven Sacramenten. Deze vinden bij voorkeur in het kader van een Eucharistieviering plaats.

Voorts zijn er nog een reeks zegeningen die bedoeld zijn om personen, gebeurtenissen en voorwerpen te heiligen: de Sacramentalia, die doorgaans buiten de Mis om worden toegediend.

Tenslotte worden ook het Getijdengebed en bepaalde gebedsvieringen tot de katholieke liturgie gerekend. Niet tot de liturgie behoren processies, aanbidding (lof), bedevaarten en andere uitingen van vroomheid en devotie, al zijn ze soms nauw met elkaar verbonden.


Uitvoering

Bij het vieren van de liturgie gebruikt de Kerk tekens en symbolen die afkomstig zijn uit zowel Gods schepping (zoals water, brood en wijn) als uit de menselijke cultuur (zoals zalving, wassing en handoplegging).

De praktische uitvoering vindt plaats volgens eeuwenoude riten en volgen een eigen cyclus in de tijd. Ook kent de liturgie een eigen kleurenschema en wordt speciale kleding gedragen. Meer over deze aspecten van de liturgie:

De sacramenten zijn zichtbare tekens van het geestelijke heil dat gelovigen uit Gods Genade mogen ontvangen bij de belangrijkste gebeurtenissen in het leven.

De 7 Sacramenten zijn:

- De Doop
- Het Vormsel
- Het Huwelijk
- De Verzoening
- De Eucharistie
- De Ziekenzalving
- Het Priesterschap

De zeven sacramenten zijn de weergave van Gods genade als gelovigen:

- lid worden van Gods Kerk (de Doop)
- zich sterken met de genade van de H. Geest (het Vormsel)
- deelnemen aan het Mystieke Lichaam van Christus (de Eucharistie)
- zich na het belijden van hun zonden met God verzoenen (de Verzoening)
- als man en vrouw delen in Gods scheppend heilsplan (het Huwelijk)
- zich als priester geheel aan Gods dienstwerk wijden (het Priesterschap)
- bij ziekte om kracht en sterkte vragen (de Ziekenzalving)


Uitvoering van de Sacramenten

De Sacramenten worden verleend door gewijde ambtsdragers van de Kerk: diakens, priesters of bisschoppen. Zij zijn daartoe bevoegd omdat zij de rechtstreekse en getrouwe opvolgers zijn van de eerste apostelen, aan wie Jezus zelf deze opdracht heeft meegegeven.

Bovendien zijn deze ambtsdragers in gemeenschap verbonden met de Paus, die als opvolger van de apostel Petrus de uitdrukkelijke bevoegdheid heeft gekregen om hier op aarde dingen verbonden of ontbonden te verklaren, die dan ook in de hemel als verbonden of ontbonden zullen gelden (Mattheus 16, 19).


Werking van de Sacramenten

De Sacramenten werken ex opere operato, dat wil zeggen onafhankelijk van de gelovige gesteldheid van de bedienaar en de ontvanger: uit de sacramentele handelingen zelf (ex opere) volgt de werking (operato). Anders dan bij magische handelingen is deze werking echter wel afhankelijk van de wil van God, wat onder meer betekent dat Sacramenten nooit een werking kunnen hebben die tegen Zijn wil ingaat.


Het Rituale Romanum

De rituelen en formuleringen voor het toedienen van de sacramenten zijn opgenomen in het Rituale Romanum of Romeins Rituaal, dat ook de teksten voor de Sacramentalia en voor exorcismen bevat. De eerste editie van het Romeins Rituaal dateert uit 1614 en bleef tot 1952 ongewijzigd.

Voor de door het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) gewenste liturgiehervorming werd een nieuw Rituale Romanum samengesteld, dat in 1984 gepubliceerd werd. De onderdelen die betrekking hebben op de Sacramenten zijn daarna ook in het Nederlands vertaald.

Naast de 7 grote Sacramenten kent de Rooms-Katholieke Kerk ook nog een reeks kleinere sacramentalia. Dit zijn tekenen, handelingen of zegeningen die bedoeld zijn om personen, gebeurtenissen en voorwerpen te heiligen en onder Gods zegen te plaatsen.

Voorbeelden van sacramentalia zijn:

- De zegen Urbi et Orbi

- Een individuele pauselijke zegen

- De zegening van personen zoals kinderen, reizenden en pelgrims

- De zegening van kleinere en grotere huisdieren

- De zegening van huizen, akkers, velden en voertuigen




Wanneer Sacramentalia bedoeld zijn om personen of voorwerpen blijvend en uitsluitend aan God toe te wijden spreekt men van consecratie. Daarbij kan het gaan om mensen die in een klooster of religieuze gemeenschap treden, of om de wijding van zaken als een kerk, een altaar, kerkklokken of liturgische voorwerpen.


Uitvoering van de sacramentalia

Een sacramentalium bestaat meestal uit het uitspreken van een gebed in combinatie met een bepaald teken, zoals het maken van een kruisteken of zegengebaar, al dan niet gecombineerd met een besprenkeling met wijwater. De sacramentalia vallen in principe onder het "priesterschap van alle gelovigen" en kunnen daarom in bepaalde gevallen ook door lekengelovigen worden uitgevoerd.

Naarmate sacramentalia nauwer verbonden zijn met de Kerk en de Sacramenten is de uitvoering ervan voorbehouden aan diakens, priesters en bisschoppen. Zij dragen dan de liturgische kleding zoals die is voorgeschreven voor de overige liturgische handelingen: over de toog een superplie en een stola in de voorgeschreven liturgische kleur.

Priesters geven een zegen door met hun rechterhand een kruisteken te maken, bisschoppen doen dit in drie richtingen. Tegenwoordig zijn hierbij alle vingers gestrekt, van paus Innocentius III (1198-1216) tot aan de liturgiehervorming van 1969 waren als verwijzing naar de H. Drie-eenheid alleen duim, wijsvinger en middelvinger gestrekt.


Het Benedictionale

De formuleringen voor de sacramentalia en consecraties zijn te vinden in het Benedictionale of Boek der Zegeningen dat tegenwoordig deel uitmaakt van het Rituale Romanum of Romeins Rituaal, waarin onder andere ook de rituelen voor de Sacramenten zijn opgenomen.

Naar aanleiding van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) werd in 1984 een nieuw Rituale Romanum gepubliceerd. Bij de Sacramentalia werden toen de meer magische elementen, waarin duivelse krachten werden bezworen om in Christus' naam te verdwijnen, vervangen door gebeden waarin God wordt gevraagd om de kwade machten te verdrijven.

Het Benedictionale bestaat uit vijf delen:

Naast de viering van de Eucharistie, van de grote en kleine feestdagen en van de Sacramenten, kent de Rooms-Katholieke Kerk ook een reeks van manifestaties waarin buiten het kader van het liturgische jaar het geloof gevierd wordt. Met name zijn dit:





Agenda

Voor de komende jaren staan de volgende internationale katholieke manifestaties ingepland:

- 2023, augustus: Wereldjongerendagen in Lissabon

- 2024, september: Internationaal Eucharistisch Congres in Quito

- 2025, Heilig Jaar

- 2027, Wereldjongerendagen in Seoul