Net als de staatshoofden van nationale staten onderhoudt de Paus diplo- matieke betrekkingen met zeer veel landen en is hij vertegenwoordigd in diverse internationale organisaties.
De gewone en dagelijkse activiteiten die daar bij komen kijken worden verricht door de pauselijke diplomatieke dienst. De contacten op het hoogste niveau worden echter onderhouden door activiteiten van de Paus zelf en dan met name door middel van wederzijdse staatsbezoeken.
De doelstelling van de pauselijke diplomatie is het bevorderen van het welzijn van de gehele mensheid en meer concreet het bevorderen van gerechtigheid, vrede en respect voor de waardigheid en de rechten van de mens.
Hiermee onderscheidt de Heilige Stoel zich van de nationale staten, want hun diplomatieke activiteiten zijn traditioneel in de eerste plaats gericht op het behartigen van het nationale eigenbelang, hoewel dat de laatste tijd langzaamaan verandert.
Positie
Ondanks deze doelstelling is er tegen de diplomatieke rol van de Heilige Stoel soms bezwaar van mensen die menen dat de Kerk geen rol dient te spelen in de politiek. Die kritiek gaat echter voorbij aan het feit dat het beter is om actief internationaal te participeren en constructief mee te praten, zoals de Rooms-Katholieke Kerk doet, dan zich meer in zichzelf te keren, zoals de protestantse kerken doen, of zich bijna uitsluitend op zichzelf te richten, zoals de Islam doet.
Daar komt bij dat, anders dan bijna alle andere religies, de Heilige Stoel namens de Rooms-Katholieke Kerk met één stem een krachtig moreel geluid kan laten horen temidden van de louter wereldlijke en machtspolitieke stemmen die de internationale politiek doorgaans beheersen.
Res Publica Christiana
Met diplomatie gericht op gerechtigheid en vrede voor alle mensen houdt de Heilige Stoel het Middeleeuwse gedachtegoed van de Res Publica Christiana in ere. Daarin was het gemeenschappelijke belang van de Christelijke wereld de opdracht en de legitimatie voor het internationale politieke handelen.
Dat gemeenschappelijke belang werd echter in de 16e eeuw, bijna tegelijk met het uiteenvallen van de katholieke eenheid door de reformatie, vervangen door het nationale eigenbelang van de staat (Fr.: raison d'état), onder meer op basis van de geschriften van Italiaanse diplomaat Niccolò Machiavelli en de Franse jurist Jean Bodin.
Reformatie en Nationalisme
Sinds de 16e eeuw kwam zodoende voor zowel de nationale staten, als voor de protestantse kerken de eigen natie, het eigen volk en de eigen (volks)taal voorop te staan, dit in tegenstelling tot de katholieke wereldkerk die vele volkeren omvat en zich in het Latijn uitdrukt.
In katholieke landen leverde dat spanningen op met de universele geestelijke autoriteit van de Paus, wat een druk diplomatiek verkeer tot gevolg had en tot het afsluiten van verdragen (concordaten) over de wederzijdse rechten en plichten van Kerk en staat leidde. In protestantse landen vormden kerk en staat daarentegen doorgaans een hechte nationale eenheid.
Dit nationalisme ontaardde in steeds grootschaliger oorlogen, die Kerk en Paus niet meer vermochten te verhinderen. De vredespogingen van paus Benedictus XV (1914-1922) tijdens de Eerste Wereldoorlog liepen op niets uit en tegen de brute agressie van Nazi-Duitsland die tot de Tweede Wereldoorlog leidde, kon paus Pius XII (1939-1952) ternauwernood standhouden.
Internationale samenwerking
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog zette de Heilige Stoel zich in voor internationale samenwerking en werd daartoe lid van diverse internationale organisaties. Ook werd de door de katholieke leken Jean Monnet, Robert Schumann, Alcide de Gaspari en Konrad Adenauer geïnitieerde Europese integratie ondersteund. De protestantse kerken zouden daar pas veel later iets in gaan zien.
Als voorbeelden van de talrijke diplomatieke activiteiten van de Heilige Stoel kunnen worden genoemd de inspanningen van paus Johannes XXIII tijdens de Cuba-crisis van 1962, de grote inzet van Johannes Paulus II om begin jaren '80 een militaire inval in Polen te voorkomen, alsook diens pogingen om in 2003 de oorlog tegen Irak te verhinderen.
De rol van de Verenigde Naties om internationale conflicten op vreedzame wijze op te lossen en bij te dragen aan de (materiële) vooruitgang van de onderontwikkelde landen wordt door de Heilige Stoel gewaardeerd en ondersteund. Maar diverse ontwikkelingsprogramma's die methoden propageren die ingaan tegen de morele principes van de Kerk worden bestreden.
Diplomatieke contacten op het hoogste niveau worden door de Paus zelf onderhouden, met name door middel van wederzijdse staatsbezoeken.
Daarnaast neemt de Paus ook persoonlijk de geloofsbrieven van nieuwe ambassadeurs in ontvangst en houdt hij jaarlijks een toespraak voor het verzamelde corps diplomatique.
Staatsbezoeken
Zoals internationaal onder staatshoofden gebruikelijk is legt ook de Paus staatsbezoeken af aan landen waar diplomatieke betrekkingen mee bestaan en ontvangt hij de staatshoofden van die landen.
Inkomende staatsbezoeken gaan altijd gepaard met groot ceremonieel, waarbij buitenlandse staatshoofden ten Vaticane worden ontvangen door een erewacht van de Zwitserse Garde en zij door de pauselijke kamerheren, door de audiëntiezalen op de tweede verdieping van het Apostolisch Paleis, naar de pauselijke privébibliotheek worden geleid.
Aldaar worden zij door de Paus ontvangen en worden traditiegetrouw toepasselijke geschenken uitgewisseld en wordt bovendien soms een hoge pauselijke ridderorde aan het bezoekende staatshoofd verleend. Na deze hoffelijke formaliteiten wordt dan onder vier ogen over actuele politieke en religieuze zaken gesproken.
Dames worden bij deze gelegenheid geacht in het zwart gekleed te gaan en een zwarte mantilla of sluier te dragen. Alleen regerende vrouwelijke katholieke monarchen en katholieke echtgenotes van katholieke vorsten genieten het zogeheten privilège du blanc, wat inhoudt dat zij in witte kleding en met een witte sluier voor de Paus mogen verschijnen.
Paus Johannes Paulus II ontving hoge gasten doorgaans in zijn dagelijkse kledij, zijn opvolger paus Benedictus XVI ontving echter weer in de pauselijke koorkledij, inclusief de staatsiestola als de hoge gasten katholiek waren.
de Filippijnse president Gloria Macapagal-Arroyo
Paus Johannes Paulus II heeft in zijn lange pontificaat in totaal 38, al dan niet gekroonde, staatshoofden ontvangen en maar liefst iets van 1000 andere ontmoetingen met staatshoofden en regeringsleiders gehad. Onder hen waren uiteenlopende personen als de Amerikaanse president Ronald Reagan, Sovjetleider Michael Gorbatsjov, de Cubaanse president Fidel Castro en de Palestijnse president Yasser Arafat.
Pausbezoeken
Wanneer de Paus een land bezoekt dan wordt dat vaak een pausbezoek genoemd. Het eerste bezoek aan een land is namelijk (uitzonderingen daargelaten) niet alleen een staatsbezoek aan het staatshoofd, maar tegelijk ook een pastoraal bezoek aan de Kerk en de gelovigen van dat land. Eventuele latere bezoeken aan hetzelfde land kunnen dan pastorale bezoeken met minder formaliteiten en ceremonieel zijn.
De eerste pausreis naar het buitenland was de reis die paus Paulus VI in 1964 naar het Heilig Land en Jeruzalem maakte. Paus Johannes Paulus II maakte maar liefst 102 buitenlandse reizen, waarbij hij in totaal 129 landen heeft bezocht. Deze reizen zijn niet meer denkbaar zonder de diverse moderne pauselijke vervoermiddelen.
bij de Cubaanse president Fidel Castro
Nieuwjaarsontvangst
Net als andere staatshoofden, houdt ook de Paus elk jaar begin januari een ontvangst voor alle bij de Heilige Stoel geaccrediteerde leden van het corps diplomatique. Daarbij houdt hij zijn nieuwjaarstoespraak waarin wordt ingegaan op de actuele situatie in de wereld.
Deze ontvangst is één van de belangrijkste niet-religieuze plechtigheden die in het Vaticaan plaatsvinden: alle ambassadeurs en vertegenwoordigers komen dan in galakledij bijeen in de Sala Regia, de grootste en rijkst versierde zaal van de Vaticaanse paleizen, direct naast de Sixtijnse Kapel.
Deze zaal werd in de jaren 1536-1540 speciaal gebouwd om de groten der aarde op zodanige wijze te kunnen ontvangen, dat zij onder de indruk zouden zijn van de eerbiedwaardigheid van de Kerk.
Diplomatique in de Sala Regia
Voor het onderhouden van de diplomatieke betrekkingen beschikt de Paus over een diplomatieke dienst. Deze is vergelijkbaar met die van nationale staten.
De pauselijke diplomatieke dienst bestaat uit de pauselijke diplomatieke vertegenwoordigers en hun medewerkers op 179 permanente posten, waarvan 106 bij soevereine staten. In totaal zijn dit ca. 230 personen. Hun activiteiten worden aangestuurd en gecoördineerd door het Staatssecretariaat.
(foto: World Passport Museum)
Nuntii
De diplomatieke vertegenwoordigers van de Paus heten nuntii (enkelvoud: nuntius) en hebben dezelfde status als ambassadeurs. Alle nuntii zijn tot bisschop gewijd en tot titulair aartsbisschop benoemd. De pauselijke ambassades heten nuntiaturen.
In katholieke landen is de pauselijke nuntius vaak van ambtswege of op grond van een concordaat de deken (erevoorzitter) van het corps diplomatique.
Een nuntius is zowel de pauselijke vertegenwoordiger bij een nationale regering als bij de lokale Kerk en de bisschoppen in dat land. Doorgaans nemen de betrekkingen met de regering niet veel tijd in beslag, de zaken van de lokale Kerk meestal des te meer.
Eén van de belangrijkste taken van de nuntius is in dat kader het voorbereiden van bisschopsbenoemingen. Daartoe wint hij ter plaatse adviezen in en stelt een lijstje van drie kandidaten (Lat.: terna) op, dat hij, vergezeld van een aanbeveling, naar Rome stuurt.
Ten opzichte van een nationale regering kan de nuntius als een buffer fungeren wanneer bijvoorbeeld de relatie tussen de Kerk en die regering niet bijzonder goed is. Door middel van de nuntius kan het Vaticaan rechtstreeks contact met zo'n regering onderhouden zodat de bisschoppen buiten schot blijven.
Pro-nuntii en internuntii
Tot in de jaren '60 van de 20e eeuw waren er naast de gewone nuntii ook pro-nuntii en internuntii, maar deze titels zijn inmiddels afgeschaft. Een pro-nuntius onderhield de betrekkingen met landen waar hij niet deken van het corps diplomatique was, terwijl een internuntius in meerdere landen tegelijk geaccrediteerd was.
Apostolisch Delegaat
Een pauselijk vertegenwoordiger die niet officieel bij een staat of regering geaccrediteerd is, maar alleen het contact onderhoudt met de plaatselijke kerk, heet een apostolisch delegaat. Deze titel werd ook gevoerd door pauselijke vertegenwoordigers bij regeringen waarmee de Heilige Stoel geen formele diplomatieke betrekkingen onderhield.
Zo waren er in belangrijke, maar protestantse landen als het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten lange tijd slechts apostolische delegaten gestationeerd. Pas na het aangaan van volledige diplomatieke betrekkingen in de jaren '80 van de 20e eeuw werden zij tot apostolisch nuntius verheven.
Pauselijk Legaat
Voorts zijn er nog pauselijke legaten, die de Paus vertegenwoordigen bij eenmalige gelegenheiden, zoals jubileumvieringen of belangrijke uitvaarten. Dit zijn meestal geen pauselijke diplomaten, maar curie-kardinalen.
Legatus Natus
Een bijzondere titel is die van Legatus Natus, latijn voor "geboren legaat", wat wil zeggen dat de functie van ambtswege aan een bepaalde aartbisschoppelijke zetel verbonden was. De betreffende aartsbisschop was daarmee in zijn gebied de permanente vertegenwoordiger van de Paus.
Dit was in vroeger eeuwen het geval bij de zetels van Canterbury, Praag, Esztergom, Udine, Gniezno, Keulen en Salzburg. De drie laatste voeren deze titel nog steeds en mogen het bijbehorende "legatenpurper" dragen, wat tegenwoordig in de praktijk hetzelfde is als het kardinaalsrood:
van een kardinaal in rode en een bisschop in paarse koorkledij
(foto via tiroler-schuetzen.at)
Reputatie
De pauselijke diplomatieke dienst heeft van oudsher een uitstekende reputatie. De pauselijke diplomaten worden algemeen als goed opgeleid, ervaren, professioneel en zeer goed geïnformeerd gezien.
Andere landen zijn voor hun informatie uit het buitenland aangewezen op hun ambassadeur in de hoofdstad, maar als zijnde het centrale bestuur van de Rooms-Katholieke Kerk kan de Heilige Stoel beschikken over berichten van geestelijken die tot in de kleinste en verste uithoeken van de wereld en bovendien heel dicht bij gewone mensen zitten.
Pauselijke Academie
Het gebouw van de Pauselijke Academie voor Diplomatie |
Diplomaten voor de pauselijke diplomatieke dienst worden opgeleid aan de Pauselijke Academie voor Kerkelijke Diplomatie (Lat.: Pontificia Accademia Ecclesiastica), die gevestigd is aan de Piazza della Minerva in Rome. Deze pauselijke academie is door paus Clemens XI in 1701 opgericht om het diplomatieke corps van de Heilige Stoel op te leiden.
Sinds 1937 valt de academie onder de kardinaal-staatssecretaris en wordt hij geleid door een president, die rechtstreeks door de Paus benoemd wordt. Op de Academie is slechts plaats voor 32 studenten die worden uitgekozen door het Staatssecretariaat.
Het studieprogramma duurt normaal vier jaar, maar twee jaar voor studenten die reeds een doctortitel behaald hebben. In het laatste jaar wordt stage gelopen op het Staatssecretariaat en op een nuntiatuur.
Geschiedenis
De pauselijke diplomatieke dienst is de oudste nog functionerende ter wereld en gaat terug tot de pauselijke vertegenwoordiging op het eerste Concilie van Nicea in het jaar 325. Toen de Paus in de vroege middeleeuwen ook wereldlijke heerschappij over grote gebieden rondom Rome verwierf, werd hij daarmee ook een wereldlijk vorst. Bovendien kreeg de Paus in die tijd geleidelijk een universeel geestelijk gezag over de katholieke wereld.
De eerste permanente pauselijke vertegenwoordiging was die door de zgn. apocrisarii aan het hof van de Oost-Romeinse (Byzantijnse) Keizer. In de late middeleeuwen stuurden de Europese vorsten, waaronder de Paus, steeds vaker gezanten naar elkaars hoven. De Paus stuurde daarbij meestal kardinalen om het nodige gewicht in de schaal te leggen.
Gedurende de 16e eeuw werden deze gezantschappen tot permanente vertegenwoordigingen. Deze werden echter niet meer door kardinalen, maar door titulaire aartsbisschoppen bemand. Op het Congres van Wenen in 1815 werd vastgelegd dat de pauselijke nuntii dezelfde rang hebben als ambassadeurs en werd hun protocollaire positie bepaald.
- Wikipedia: Nuntius - Apostolischer Nuntius - Nuncio
- Catholic Encyclopedia: Nuncio (1911)
- Naamlijst van alle nuntii: Päpstliche Vertretungen
- Homepage van de Diplomatieke Academie: English - Deutsch
- Wikipedia-artikel over de Académie pontificale ecclésiastique
De Heilige Stoel heeft op twee manieren diplomatieke betrekkingen met nationale staten: het meest voorkomend zijn volledige diplomatieke betrekkingen, maar daarnaast zijn er ook enkele gevallen van bijzondere diplomatieke betrekkingen.
zijn geloofsbrieven aan de Belgische koning Filip
(foto: Koninklijk Paleis)
Volledige betrekkingen
In 2019 had de Heilige Stoel volledige diplomatieke betrekkingen met 183 soevereine staten, alsmede met de Europese Unie en de Soevereine Militaire Orde van Malta.
Voor het onderhouden van deze betrekkingen stuurt de Paus een nuntius naar het betreffende land, dat zich op zijn beurt door een volwaardig ambassadeur bij de Heilige Stoel laat vertegenwoordigen. Elke nuntius en ambassadeur zal bij aankomst traditiegetrouw zijn geloofsbrieven overhandigen aan het betreffende staatshoofd, resp. aan de Paus.
Omdat de volkenrechtelijke soevereiniteit bij de Heilige Stoel berust zijn de buitenlandse ambassadeurs niet bij de staat Vaticaanstad, maar bij de Heilige Stoel geaccrediteerd.
Van de 185 landen en entiteiten waarmee diplomatieke betrekkingen bestaan, hebben 89 een permanent residerende ambassadeur bij de Heilige Stoel. Omdat Vaticaanstad te gering van omvang is, zijn deze ambassades in de stad Rome, dus op Italiaans grondgebied, gevestigd. De overige landen hebben ambassadeurs die tevens bij een ander land (niet zijnde Italië) geaccrediteerd zijn.
Betrekkingen sui generis
Met landen waarmee (nog) geen volledige diplomatieke betrekkingen bestaan, onderhoudt de Heilige Stoel diplomatieke betrekkingen sui generis (van eigen aard). Dit is momenteel alleen het geval met de Palestijnse Autoriteit, waarbij de Paus zich laat vertegenwoordigen door een bureau met een directeur.
Tot december 2009 waren er ook betrekkingen sui generis met de Russische Federatie, maar die zijn inmiddels omgezet in volwaardige diplomatieke betrekkingen. Vroeger werden zulke betrekkingen onderhouden door een apostolisch delegaat.
Pauselijke nuntiatuur
- De pauselijke nuntius in Nederland is Mgr. Paul Tschang In-Nam, titulair aartsbisschop van Amantia (sinds 2022).
- De pauselijke nuntiatuur is gevestigd aan de Carnegielaan 5, 2517 KH 's-Gravenhage.
(foto via Google Streetview)
Nederlandse ambassade
- De Nederlandse ambassadeur bij de Heilige Stoel is drs. Caroline Weijers (sinds 2018).
- Honorair ambassaderaad voor kerkelijke zaken is de rector van het Nederlands College in Rome.
- De Nederlandse ambassade was tot en met 2011 gevestigd aan de Piazza Della Citta Leonina 9/II, 00193 Rome. Als gevolg van een bezuiniging is deze zelfstandige vestiging echter opgeheven en ondergebracht bij de Nederlandse ambassade bij Italië aan de Via Michele Mercati 6, 00197 Rome.
- Website: Nederlandse ambassade in Vaticaanstad
de Nederlandse ambassade
bij de Heilige Stoel was gevestigd
Bezoeken aan de Paus
Als eerste Nederlandse staatshoofd bracht de protestantse koningin Beatrix in maart 1985, in aansluiting op haar staatsbezoek aan Italië, een informeel bezoek aan paus Johannes Paulus II (bij zijn uitvaart op 8 april 2005 liet het Nederlandse koningshuis echter als één van de zeer weinige verstek gaan).*
Koning Willem-Alexander bracht op 22 juni 2017 als eerste Nederlandse staatshoofd een formeel staatsbezoek aan paus Franciscus, nadat hij en koningin Máxima een jaar eerder al in privé-audiëntie ontvangen waren en in 2013 aanwezig waren bij zijn inauguratie als Paus.
bezoek bij paus Franciscus op 22 juni 2017
(foto: Robin Utrecht/ANP)
Pausbezoek aan Nederland
Bij wijze van tegenbezoek na het bezoek van koningin Beatrix aan het Vaticaan, kwam Johannes Paulus II kort daarna, van 10 tot 14 mei 1985, als eerste Paus in de geschiedenis naar Nederland, waar hij op 13 mei onder meer door koningin Beatrix en prins Claus op paleis Huis Ten Bosch werd ontvangen.
Voor het overige verliep dit pausbezoek echter dramatisch: in geen enkel ander land was er zo weinig belangstelling en waren er zoveel protesten, rellen en zelfs bedreigingen richting zijn persoon.
In 2015 gaf paus Franciscus aan wel open te staan voor een nieuw bezoek aan Nederland, maar een officiële uitnodiging van de zijde van de bisschoppen is er daarna niet gekomen.*
Beatrix en prins Claus op 13 mei 1985
(foto: Cor Mulder/ANP Foto)
Geschiedenis
Na de opstand tegen de katholieke landsheer en Spaanse koning Filips II in 1578, werden de aangelegenheden van de sindsdien protestants geregeerde Noordelijke Nederlanden behandeld door de nuntius aan het hof van de keurvorst-aartsbisschop van Keulen.
Pas na de scheiding van kerk en staat in 1795 stuurde de Bataafse Republiek in 1814 eerstmaals een gezant naar Rome: Johann Gotthard ridder Reinhold. Het Koninkrijk der Nederlanden stuurde in 1826 zijn eerste gezant in de persoon van Antoine de Visscher Graaf de Celles. Het Nederlandse gezantschap bij de Heilige Stoel was van 1872-1915 en van 1926-1944 gesloten vanwege van protesten van protestantse zijde.
Sinds 1829 (met een onderbreking van 1899-1921) was er in Den Haag een internuntius gevestigd, die zowel bij de Nederlandse als bij de Luxemburgse regering geaccrediteerd was. Deze internuntius werd in 1967 verheven tot (pro-)nuntius. Tevens werd toen de Nederlandse gezant bij de Heilige Stoel verheven tot volwaardig ambassadeur.
Pauselijke nuntiatuur
- De pauselijke nuntius in België en Luxemburg is Mgr. Franco Coppola, titulair aartsbisschop van Vinda (sinds 2021).
- De pauselijke nuntiatuur is gevestigd aan de Franciskanenlaan 5-9, 1150 Brussel.
(foto via Google Streetview)
Belgische ambassade
- De Belgische ambassadeur bij de Heilige Stoel is dhr. Patrick Renault (sinds 2020).
- De Belgische ambassade is gevestigd aan de Via Giuseppe De Notaris 6A, 00197 Rome.
- Website: Ambassade van België bij de Heilige Stoel
Staatsbezoeken aan de Paus
De goed katholieke Belgische koninklijke familie heeft meerdere informele en staatsbezoeken aan de Paus gebracht. De zeer vrome koning Boudewijn (1930-1993) werd daarbij met de hoogste pauselijke ridderorde begiftigd: de Orde van Christus, waarvan hij tevens de laatste drager is geweest.
en koningin Paola, 10 oktober 2009
(foto via De Morgen)
Pausbezoeken aan België
Paus Johannes Paulus II heeft België tweemaal bezocht. Het eerste en langste bezoek was, in aansluiting op zijn bezoek aan Nederland, van 16 tot 21 mei 1985. Na een heel jaar van voorbereiding bracht dit bezoek vijf dagen lang bijna heel katholiek België op de been.
Het tweede, korte bezoek aan België was op 4 juni 1995, waarbij Johannes Paulus II de Belgische missiepater Damiaan de Veuster zalig verklaarde.
Geschiedenis
Vanaf 1596 was er in Brussel een pauselijke nuntius geaccrediteerd bij de regering van de Zuidelijke Nederlanden. Deze nuntius was tevens verantwoordelijk voor de katholieke missie in Engeland. Tijdens de Franse bezetting van 1795 t/m 1815 was deze post vacant.
Pas in 1829 werd een internuntius naar Brussel gezonden, die in 1841 weer werd verheven tot nuntius. In 1843 werd Gioacchino Pecci, de latere paus Leo XIII, tot nuntius in Brussel benoemd. In 1880 verbrak de liberale regering echter de diplomatieke betrekkingen met de Heilige Stoel, maar deze werden in 1885 hersteld toen de katholieke partij weer aan de macht kwam.
Naast het onderhouden van diplomatieke betrekkingen met nationale staten is de Heilige Stoel ook lid van of waarnemer bij vele internationale organisaties.
In de meeste gevallen treedt de Heilige Stoel dan op als het centrale bestuur van de Rooms-Katholieke Kerk, maar in enkele gevallen ook namens de staat Vaticaanstad. Dat laatste is bijvoorbeeld het geval bij de Wereldpostunie (UPU), de Internationale Telecommunicatie-Unie (ITU) en de World Intellectual Property Organization (WIPO).
de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe
Verenigde Naties
De Heilige Stoel neemt sinds 1950 deel aan diverse onderdelen van de Verenigde Naties en kreeg in 1964 de status van waarnemer bij de algemene vergadering. Deze status werd verleend door de secretaris-generaal, die het recht heeft om stemrecht te verlenen aan elke staat of volkenrechtelijke entiteit, die tot één van de gespecialiseerde VN-organen behoort.
De status van waarnemer houdt in dat de Heilige Stoel aan alle zittingen van de algemene vergadering mag deelnemen, doch zonder inspraak of stemrecht te hebben. Tevens mag de Heilige Stoel een permanente vertegenwoordiging bij het hoofdkwartier hebben.
Bij de hervorming van de VN in 2004 heeft de algemene vergadering aan de Heilige Stoel meer rechten toegekend, waaronder een interpellatierecht in de algemene vergadering zonder voorafgaande toestemming van de andere leden, alsmede het recht om te mogen antwoorden voorzover het onderwerp de Heilige Stoel aangaat. Om bij politieke kwesties zo neutraal mogelijk te kunnen optreden heeft de Heilige Stoel echter uit zichzelf afgezien van het stemrecht zoals dat verbonden is aan volledig lidmaatschap.
De Heilige Stoel neemt wel als lid met volledig stemrecht deel aan de internationale conferenties die door de VN worden georganiseerd. De uitnodigingen daarvoor zijn namelijk doorgaans bedoeld voor alle staten, alle leden van de VN en alle leden van de gespecialiseerde VN-instellingen.
De positie van de Heilige Stoel bij de VN is niet geheel onomstreden, onder meer omdat andere kerken en geloofsgemeenschappen slechts de status van niet-gouvernementele organisatie (NGO) hebben. Met name de grote inzet van de Paus voor de vrede heeft deze kritiek grotendeels doen verstommen.
Pausbezoeken
Paus Paulus VI was in 1965 de eerste Paus die de algemene vergadering van de Verenigde Naties toesprak. Daarna bracht Johannes Paulus II, tijdens zijn eerste reis naar de Verenigde Staten, in oktober 1979 een bezoek aan de VN en sprak hij, tijdens zijn vierde reis naar dit land, op 5 oktober 1995 de algemene vergadering toe.
Zijn opvolger paus Benedictus XVI hield op 18 oktober 2008 een toespraak tot de algemene vergadering en paus Franciscus deed dat op 25 september 2015:
van de Verenigde Naties op 25 september 2015
Wikipedia: Foreign relations of the Holy See
Weblog over de Diplomatie pontificale
Pauselijke nuntiaturen:
De nuntiatuur in Duitsland: www.nuntiatur.de
De nuntiatuur in Oostenrijk: www.nuntiatur.at
De nuntiatuur in Wit-Rusland: nunciature.catholic.by
De nuntiatuur in India: www.apostolicnunciatureindia.com
De nuntiatuur in Koeweit: Apostolic Nunciature
De missie bij de Verenigde Naties: www.holyseemission.org
Buitenlandse ambassades bij de Heilige Stoel:
De Duitse ambassade: www.vatikan.diplo.de
De Franse ambassade: www.france-vatican.org
De Amerikaanse ambassade: vatican.usembassy.gov
De Australische ambassade: www.holysee.embassy.gov.au
De Canadese ambassade bij de Heilige Stoel
De Tsjechische ambassade bij de Heilige Stoel