VIEREN
Liturgie
Sacramenten
Manifestaties
Terug naar de beginpagina
      De ROOMS-
KATHOLIEKE KERK

Het Pausschap
- Organen
- Attributen
- Gunstbewijzen
De Heilige Stoel
- Romeinse Curie
- Diplomatie
Paus Franciscus
- Eerdere pausen
- Sede Vacante
Bisdom Rome
Vaticaanstad
Kerkorganisatie
- Collegiale organen
Religieuze
gemeenschappen

Lekenorganisaties

     De Oosterse
Katholieke Kerken


Gastenboek
Over deze site
Links
Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden

Pauselijke ridderorden

ALGEMEEN


Als meest voorkomende gunstbewijs ter beloning en waardering van zowel kleine als grotere verdiensten verleent de Paus diverse ridderorden aan personen van over de gehele wereld.


Verlening

De pauselijke ridderorden worden enkel verleend aan lekengelovigen, de meeste zowel aan katholieken als aan mensen met een andere geloofs- of levensovertuiging.

Op grond van het handgeschreven besluit (chirograaf) van paus Johannes Paulus II van 10 september 1996, kunnen sindsdien in de Orde van St. Silvester, de Orde van St. Gregorius de Grote en de Piusorde (met uitzondering van de Gouden Keten) ook vrouwen worden opgenomen.



Breve waarmee paus Franciscus in 2017 iemand tot ridder in de
Orde van St. Gregorius benoemde, voorzien van een inktzegel
en de handtekening van kardinaal-staatssecretaris Parolin


Religieuzen

Religieuzen komen niet voor de ridderorden, maar alleen voor een pauselijke onderscheiding in aanmerking, waarbij hun provinciale overste schriftelijke toestemming voor een voordracht moet geven.

Paters komen evenmin in aanmerking voor een pauselijke erefunctie, maar worden in bijzondere gevallen wel op andere manieren begiftigd, bijvoorbeeld met een kelk uit de pauselijke schatkamer. Zo kreeg in mei 2008 de Augustijnerpater Jan van Dril als eerste Nederlander de laatste kelk geschonken die nog door paus Johannes Paulus II is gebruikt.


Priesters en bisschoppen

Priesters en bisschoppen komen noch voor de pauselijke ridderorden, noch voor de onderscheidingen in aanmerking, maar zij kunnen op grond van verdiensten wel in aanmerking komen voor diverse erefuncties.

Daarnaast mogen zij lid worden van de Maltezer Orde, de Orde van het Heilig Graf en enkele andere door de Kerk erkende ridderlijke orden.


Mgr. Bruno Bernard Heim (1911-2003),
pauselijk nuntius en expert in de kerkelijke
heraldiek, met de versierselen van nagenoeg
alle voor priesters toegestane ridderorden


Aanvragen

Het aanvragen van een pauselijke ridderorde gaat via het bisdom waar de kandidaat-begiftigde onder valt. Er is hiervoor een formulier, dat samen met een curriculum vitae in het Engels en een brief van de parochiepriester door deze laatste naar het bisdom gestuurd dient te worden.

Het bisdom stuurt de aanvraag dan door naar het Staatssecretariaat van de Romeinse Curie, dat over de uiteindelijke toekenning van de ridderorde beslist. Deze procedure neemt minstens 6 maanden in beslag en kost minimaal 500,- euro aan administratiekosten.


Versierselen

De versierselen die bij de pauselijke ridderorden horen, zoals het ordekruis, het miniatuur- en het knoopsgatversiersel, moeten door de begiftigden zelf worden aangeschaft. In Nederland kon men daarvoor decennialang terecht bij de firma Van Wielik aan de Kneuterdijk in Den Haag. Tegenwoordig kan het onder meer besteld worden bij Van Wilik en Voortman.

Dit is anders dan de Nederlandse koninklijke onderscheidingen, waarbij men de versierselen van de staat in levenslange bruikleen krijgt en die na overlijden dan ook weer geretourneerd dienen te worden. Omdat men de versierselen van de pauselijke ridderorden zelf moet aanschaffen, mogen nabestaanden die dus wel houden.


Draagwijze

De Orde van Christus en de Orde van de Gulden Spoor kennen slechts één klasse, waarbij naar oude traditie het ordekruis aan een keten of een lint om de hals wordt gedragen.

De overige pauselijke ridderorden kennen 4 klassen met elk hun eigen onderscheidingstekenen en bijbehorende draagwijzen:
- Ridders-grootkruis dragen het ordekruis op de heup aan een breed, van de tegenoverliggende schouder afhangend lint. Tevens dragen zij een groot borstkruis (plaque) op de linkerborst.

- Commandeurs met plaque dragen het ordekruis hangend aan een wat smaller ordelint om de hals en op de linkerborst een kleiner uitgevoerd borstkruis (plaque).

- Commandeurs dragen het ordekruis hangend aan een wat smaller ordelint om de hals.

- Ridders dragen het ordekruis hangend aan een kort lintje op de linkerborst.


Draagwijze voor Ridder, Commandeur, Commandeur met Ster en Ridder-Grootkruis
(tekening: LuigiXIV/Wikimedia Commons)


Uniformen

Naast de bovenbeschreven ordetekenen kenden alle pauselijke ridderorden ook eigen uniformen, die bij plechtige gelegenheden gedragen konden worden. Deze zijn echter goeddeels in onbruik geraakt, maar kunnen ook tegenwoordig nog op verzoek vervaardigd worden. In Nederland kan dit bijvoorbeeld bij Smit & Van Rijsbergen in Haarlem.


Zelfstandige ridderorden

Naast de hieronder genoemde ridderorden die als gunstbewijs door of namens de Paus worden verleend, zijn er ook nog enkele ridderlijke orden, die weliswaar onder bescherming en toezicht van de Heilige Stoel staan, maar voor het overige geheel zelfstandige organisaties zijn. Het gaat hier om:




Ridderlijke orden gedragen door
een pauselijk kamerheer


Links en bronnen
- Wikipedia Ridderorden van het Vaticaan NL
- De Intern. Commissie voor Ridderorden: Gli Ordini Equestre Pontifici IT
- Association of Papal Orders in Great Britain: www.papalknights.org.uk
- Overzicht door Megan C. Robertson: Orders, etc. of the Vatican GB
- Catholic Encyclopedia Pontifical Decorations (1908) US
- The Christan Knighthood Information Center US
- Foto's van verkochte Ordetekens, onderscheidingen en medailles

Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden - naar boven
1. De OPPERSTE ORDE van CHRISTUS

L'Ordine Supremo del Cristo


Verlening

De Orde van Christus wordt bij belangrijke gebeurtenissen door de paus persoonlijk verleend aan katholieke, mannelijke vorsten en staatshoofden van voorbeeldige levenswandel.

Klassen: Ridder

Versierselen

Het ordekruis van de Orde van Christus bestaat uit een rood geëmailleerd latijns kruis, met trapeziumvormige uiteinden met daarop een eenvoudig wit latijns kruis. Dit symboliseert de overwinning van de zuiverheid van het Lam Gods over de zonden van de wereld.

Oorspronkelijk werd dit kruis aan een rood lint om de hals gedragen, maar Paus Pius X bepaalde dat het kruis voortaan aan een keten bestaande uit afwisselend en door gouden knopen verbonden schilden met het ordekruis en met het pauselijke embleem gedragen moest worden.

Het borstkruis (de plaque) is een zilveren 8-puntige ster met in het midden het ordekruis omringd door een krans van gouden eikebladeren.



De verschillende versierselen
van de Orde van Christus


Begiftigden

Het Ridderschap van de Orde van Christus is onder andere verleend aan de Amerikaanse zakenman en filantroop Nicholas F. Brady (1878-1930), de Duitse bondskanselier Konrad Adenauer (1876-1967), de Franse president Charles de Gaulle (1890-1970), koning Boudewijn van België (1930-1993) en voor het laatst in 1987 aan Frà Angelo Mojana di Cologna (1905-1988), grootmeester van de Orde van Malta.

Na het overlijden van koning Boudewijn van België in 1993 zijn er geen dragers van deze hoogste pauselijke ridderorde meer in leven.


Koning Boudewijn van België met de keten van de Orde van Christus
Koning Boudewijn van België met de keten van de Orde van Christus, met
zijn vrouw Fabiola bij de kroning van paus Paulus VI in 1963
(still van Movietone News)


Frà Angelo Mojana di Cologna (1905-1988),
grootmeester van de Orde van Malta met o.a.
de keten en de borstster van de Orde van Christus


Geschiedenis

De Opperste Orde van Christus werd, als voortzetting van de Portugese tak van de kort daarvoor opgeheven Tempelorde, in 1318 opgericht door koning Dionysius I van Portugal. In 1319 werd deze orde door paus Johannes XXII (1316-1334) goedgekeurd en bekrachtigd en werd haar de regel van de Cisterciënzers opgelegd. Hierna benoemde ook de paus ridders in deze orde, maar dit recht werd door de Portugese koningen echter niet erkend.

Vanaf 1522 kende de orde naast de religieuze ook een burgerlijke tak, die het karakter kreeg van een door de Portugese koning verleende hoforde. De religieuze tak verloor allengs haar betekenis. Mede daarom werd bij de reorganisatie van de pauselijke ridderordes door paus Pius X in 1905 de Orde van Christus als hoogste pauselijke ridderorde weer in ere hersteld.

Paus Paulus VI bepaalde in 1966 dat deze orde alleen verleend wordt aan vorsten en staatshoofden en wel bij zeer belangrijke gebeurtenissen waarbij de Paus persoonlijk aanwezig is.


Links en bronnen
- Wikipedia Orde van Christus NL - Christusorden DE
- De Intern. Commissie voor Ridderorden: Ordine Supremo del Cristo IT
- Chivalric Orders: The Supreme Order of Our Lord Jesus Christ US

Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden - naar boven
2. ORDE van de GULDEN SPOOR

L'Ordine dello Speron d'Oro; Ordo Militia Aurata


Verlening

De Orde van de Gulden Spoor wordt verleend aan zowel katholieke als niet-katholieke vorsten, staatshoofden en regeringsleiders.

Klassen: Ridder

Versierselen

Het ordekruis van de Orde van de Gulden Spoor bestaat uit een geel geëmailleerd gouden maltezerkruis hangend aan een gouden trofee en met een gouden spoor tussen de punten van de onderste arm van het kruis. In het centrum van het kruis bevindt zich een rond wit medaillon met het woord MARIA omringd door een gouden rand. Aan de achterzijde van dit medaillon staat het jaartal MDCCCCV met als rondschrift PIUS X RESTITUIT.

Het ordekruis wordt om de hals gedragen aan een rood lint met witte randen.

Het borstkruis (plaque) bestaat uit een zilveren ster met daarop het ordekruis.



De verschillende versierselen van
de Orde van de Gulden Spoor


Begiftigden

Het Ridderschap van de Gulden Spoor is onder andere verleend aan groothertog Jean van Luxemburg, prins Rainier III van Monaco (1923-2005), koning Juan Carlos van Spanje, koning Hoessein van Jordanië (1936-1999) en koning Albert II van België.


Geschiedenis

De Orde van de Gulden Spoor is mogelijk al door paus Silvester I in 332 opgericht als voortzetting van de Gulden Militie van de Romeinse keizer Constantijn. In de middeleeuwen werd het ridderschap van de Gulden Spoor zowel door de pausen als door de keizers van het Rooms-Duitse Rijk verleend aan tot ridder geslagenen, vaak in combinatie met de persoonlijke titel van paltsgraaf. Paus Pius IV groepeerde hen in 1559/1560 tot de Orde van de Piusridders, waarbij de leden de erfelijke adel verkregen.

Om het door steeds kwistiger verlening gedaalde aanzien van de Orde van de Gulden Spoor te herstellen, hervormde paus Gregorius XVI (1831-1846) haar in 1841 tot de "Orde van St. Silvester en van de Gulden Militie" en bepaalde hij dat deze orde voortaan alleen nog door de Paus verleend mocht worden. Paus Pius X maakt in 1905 de Orde van de Gulden Spoor weer los uit de Orde van St. Silvester.

Paus Paulus VI bepaalde in 1966 dat deze orde alleen door de Paus persoonlijk verleend wordt aan christelijke vorsten en staatshoofden.


Links en bronnen
- Wikipedia Orde van de Gulden Spoor NL
- De Intern. Commissie voor Ridderorden: Ordine dello Speron d'Oro IT
- Chivalric Orders: The Order of the Golden Spur US

Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden - naar boven
3. ORDE van PIUS IX

L'Ordine Piano


Verlening

De Orde van Pius IX of ook wel Piusorde, wordt ongeacht geloofsovertuiging, verleend voor bijzondere verdiensten voor geloof, Kerk en maatschappij, welke niet voldoende gewaardeerd kunnen worden met één van de lagere orden.

De Gouden Keten van de Piusorde wordt, ongeacht geloofsovertuiging, verleend aan vorsten en staatshoofden, terwijl het Grootkruis wordt verleend aan leden van regerende vorstenhuizen, regeringsleiders en ambassadeurs bij de Heilige Stoel.

Klassen: Gouden Keten, Ridder-Grootkruis, Commandeur met plaque, Commandeur zonder plaque, Ridder


Versierselen

Het ordekruis van de Piusorde bestaat uit een achtpuntige blauw geëmailleerde ster met tussen de punten gouden golvende vlammen. In het centrum van de ster bevindt zich een wit geëmailleert medaillon met de woorden PIUS IX met als randschrift in blauwe letters in een gouden rand het motto: VIRTUTI ET MERITO. De achterzijde van het medaillon is identiek, zij het dat in laats van PIUS IX het jaartal ANNO 1847 vermeld is.

Het ordelint is blauw met links en rechts telkens twee smalle rode banen.

De Gouden Keten bestaat uit het ordekruis hangend aan een gouden keten bestaande uit medaillons met afwisselend de pauselijke insignes (tiara en gekruiste sleutels) en het wapen van paus Paulus VI, met in het midden, daar waar het ordekruis hangt, een tiara met aan weerszijden een duif, alles van goud.



De versierselen van de verschillende klassen
van de Orde van Pius IX


Begiftigden

De Gouden Keten van de Piusorde is onder andere verleend aan koning Juan Carlos van Spanje, koning Gustaf XVI Adolf van Zweden, groothertog Henri van Luxemburg, de Italiaanse president Carlo Azeglio Ciampi en aan grootmeester Frà Andrew Bertie van de Orde van Malta.

Het Grootkruis van de Piusorde is onder andere verleend aan Z.K.H. prins Bernhard der Nederlanden (1911-2004), mr. dr. L.J.M. Beel (1902-1977), mr. J.M.A.H. Luns (1911-2002) en aan alle voormalige Nederlandse ambassadeurs bij de Heilige Stoel.

In november 2021 verleende paus Franciscus het Grootkruis van de Piusorde eerstmaals aan twee journalisten, namelijk de Mexicaanse tv-correspondent Valentina Alazraki en de Amerikaan Phil Pullella, die jarenlang de correspondent van Reuters in Rome was. Beide deden ruim 40 jaar lang verslag over het Vaticaan.


Geschiedenis

De Orde van Pius IX is in 1848 opgericht door paus Pius IX als herleving van de door paus Pius IV in 1560 gestichte Orde van de Piusridders.

Net als destijds bij de Piusridders was bij nieuwe orde van 1848 aan het Ridder-Grootkruis de erfelijke adeldom en aan de Commandeurs met en zonder plaque de persoonlijke adeldom verbonden. Deze adelsgunsten werden door paus Pius XII in 1939 afgeschaft.

Paus Pius XII voegde in 1957 boven de reeds bestaande 4 klassen de Gouden Keten toe, waarvan paus Paulus VI in 1966 bepaalde dat die alleen wordt verleend aan vorsten en staatshoofden, ongeacht hun levensovertuiging, wanneer zij een officieel staatsbezoek brengen.


Links en bronnen
- Wikipedia Orde van Pius NL
- De Intern. Commissie voor Ridderorden: Ordine Piano IT
- Chivalric Orders: The Order of Pius IX US

Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden - naar boven
4. ORDE van St. GREGORIUS de GROTE

L'Ordine di San Gregorio Magno


Verlening

De Orde van St. Gregorius wordt, ongeacht geloofsovertuiging, verleend aan hen die in interdiocesaan of landelijk verband opmerkelijke verdiensten hebben geleverd voor geloof, Kerk of maatschappij.

Klassen: Ridder-Grootkruis, Commandeur met plaque, Commandeur zonder plaque, Ridder (zowel civiel als militair)


Versierselen

Het ordekruis van de Orde van St. Gregorius de Grote bestaat uit een rood geëmailleerd gouden maltezerkruis met in het centrum een blauw medaillon met in goud een afbeelding van Sint Gregorius met naast zijn rechteroor de duif, symboliserende de Heilige Geest. Het randschrift luidt: S. GREGORIUS MAGNUS. Aan de achterzijde heeft dit medaillon de inscriptie "Pro Deo et Principe" met als randschrift GREGORIUS XVI. P. M. ANNO.

Het borstkruis bestaat uit een zilveren ster met daarop het hierboven beschreven ordekruis.

Het lint is rood met aan weerszijden een brede goudgele band.

Voor ridders van de militaire categorie hangt het ordekruis aan een militaire trofee, voor ridders van de civiele categorie aan een krans van groen geëmailleerd eikenloof.



De versierselen van de civiele klassen
van de Orde van Sint Gregorius


Begiftigden

De rang van Commandeur in de Orde van Sint Gregorius is onder meer verleend aan Martien van Doorne (1932-2006), directeur van de DAF-autofabriek, aan de schrijver en journalist Michel van der Plas en aan de gouverneur van de provincie Limburg, mr. Berend-Jan baron van Voorst tot Voorst. Ook de van protestantse huize afkomstige dr.ir. Frits Philips (1905-2005) was met deze hoge onderscheiding begiftigd.

In december 2017 werd PvdA-politica Lilianne Ploumen geëerd met het Commandeurschap in de Orde van Sint Gregorius, dit omdat ze als minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking had deelgenomen aan het staatsbezoek dat koning Willem-Alexander en koningin Máxima eerder dat jaar aan paus Franciscus brachten. De hoge onderscheiding riep echter protest op vanwege het pro-abortusstandpunt van Ploumen.


Lilianne Ploumen toont het versiersel van
Commandeur in de Orde van Sint Gregorius


Geschiedenis

De Orde van Sint Gregorius de Grote is op 1 september 1831 opgericht door paus Gregorius XVI, die hem vernoemde naar en onder bescherming plaatste van de heilige Paus Gregorius de Grote.

De orde is in 1905 door paus Pius X hervormd, waarbij zij in een burgerlijke en een militaire afdeling onderverdeeld werd.


Links en bronnen
- Wikipedia: Gregoriusorde NL
- De Intern. Commissie voor Ridderorden: Ordine di San Gregorio Magno IT
- Chivalric Orders: The Papal Order of Saint Gregory the Great US

Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden - naar boven
5. ORDE van St. SILVESTER

L'Ordine di San Silvestro Papa


Verlening

De Orde van Sint Silvester wordt, ongeacht geloofsovertuiging, verleend aan hen die zich in diocesaan of regionaal verband bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor geloof en Kerk, met name in het apostolaat.

Klassen: Ridder-Grootkruis, Commandeur met plaque, Commandeur zonder plaque, Ridder (alleen civiel)


Versierselen

Het ordekruis van de Orde van Sint Silvester bestaat uit een wit geëmailleerd gouden maltezerkruis met scherpe punten met in het centrum een blauw geëmailleerd medaillon met in goud een afbeelding van de heilige Paus Silvester. Het randschrift in blauwe letters op een gouden rand luidt: SANC. SYLVESTER PONT. MAX. De keerzijde van het medaillon vertoont de pauselijke insignes met de jaartallen van de hervormingen door Paus Gregorius XVI (MDCCCXXXXR) en Paus Pius X (MDCCCCV).

Het borstkruis bestaat uit een zilveren ster met daarop het ordekruis en het lint is zwart met drie oranje-rode banen.



De versierselen van de verschillende klassen
van de Orde van Sint Silvester


Geschiedenis

De Orde van Sint Silvester is opgericht door paus Gregorius XVI in 1841 en vernoemd naar de heilige paus Silvester I. Deze laatste was waarschijnlijk de oprichter van de Orde van de Gulden Spoor, welke in deze orde werd opgenomen onder de naam "Orde van St. Silvester en van de Gulden Spoor".

Paus Pius X maakte in 1905 de Orde van de Gulden Spoor weer zelfstandig en verdeelde de orde van St. Silvester in de huidige 4 klassen en maakte haar mede daardoor breder toegankelijk.


Links en bronnen
- Wikipedia: Silvesterorde NL
- De Intern. Commissie voor Ridderorden: Ordine di San Silvestro Papa IT
- Chivalric Orders: The Order of Saint Sylvester Pope and Martyr US

Home > Pausschap > Gunstbewijzen > Ridderorden - naar boven




Katholiek.org © april 2005 / januari 2021