Het kerkelijk of liturgisch jaar telt een hele reeks van dagen waarop heiligen en zaligen herdacht worden. Tesamen vormen zij de heiligenkalender. Deze feestdagen en gedachtenissen vallen steeds op vaste dagen.




Het Martyrologium Romanum

Al in de vroege Kerk werd op basis van martelaarsakten en lijdensverhalen een martelarenboek samengesteld waarin later ook de heiligen vermeld werden die geen marteldood gestorven waren. Allen werden in principe opgenomen op hun sterfdatum, als zijnde hun geboorte in de hemel.

In de 16e eeuw stelde kardinaal Cesare Baronio het Martyrologium Romanum samen, dat in 1583 door paus Gregorius XIII voor de hele Latijnse Kerk verplicht gesteld werd. Het Martyrologium vermeldde voor elke heilige de sterfdag, een korte levensbeschrijving alsmede de rangorde van de feestdag waarop deze herdacht werd.

In de loop der eeuwen zijn enkele duizenden personen heiligverklaard, waardoor er voor elke dag van het jaar meerdere, tot soms wel 20 heiligen zijn. In de liturgie worden echter alleen de belangrijkste heiligen herdacht en gevierd, namelijk degenen die op de Algemene Romeinse Kalender vermeld staan plus die van de lokale kalenders.




Universele en particuliere kalenders

De heiligen die van universele betekenis zijn en daarom in de gehele Wereldkerk vereerd mogen worden maken deel uit van de Algemene Romeinse Kalender (Lat.: Calendarium Romanum Generale) die in Rome door de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst wordt vastgesteld.

Daarnaast stellen ook bisschoppen en bisschoppenconferenties een kalender samen voor de feesten die alleen op hun bisdom, kerkprovincie of land betrekking hebben. Deze zijn opgenomen in het directorium voor het betreffende bisdom of de betreffende kerkprovincie. Op deze particuliere kalenders worden ook zaligverklaarde personen vermeld, aangezien zij alleen in een bepaald land of bisdom vereerd mogen worden.

Tenslotte hebben ook religieuze orden en congregaties een eigen heiligenkalender waarbij de sterfdag van de stichter als hoogfeest gevierd wordt en er feesten en gedachtenissen zijn voor de heilig- en zaligverklaarde leden van de betreffende gemeenschap.


Herziening van de heiligenkalender

Omdat bij veel heiligen de levensbeschrijving alleen op legendes berustte, wenste het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) een algehele herziening van het Martyrologium. Na zo'n dertig jaar onderzoek werd in 2001 een geheel herziene versie gepubliceerd; in 2008 verzorgde de Vereniging voor Latijnse Liturgie een Nederlandse vertaling die 942 pagina's telt.

Een reeks van dergelijke "legendarische" heiligen, zoals St. Christoffel en St. Nicolaas, werd bij de liturgiehervorming van 1969 van de Algemene Romeinse Kalender geschrapt. Zij staan echter nog wel vermeld in het Martyrologium en ook op de lokale heiligenkalenders voor de landen en gebieden waar zij vanouds populair zijn.

Zo nu en dan worden nieuwe heiligen aan de Romeinse Kalender toegevoegd. Recent was dat bijvoorbeeld het geval met de heiligverklaarde pausen Johannes Paulus II (gedachtenis op 22 oktober), Paulus VI (gedachtenis op 29 mei) en Johannes XXIII (gedachtenis op 11 oktober).

Hieronder volgen de hoogfeesten en feesten die zijn opgenomen in de Algemene Romeinse Kalender (Lat.: Calendarium Romanum Generale) en die dus in de gehele Wereldkerk gevierd worden.

Naast de feesten op vaste dagen omvat deze kalender ook enkele feestdagen met een variabele datum, deze zijn met een * aangegeven. Pasen en de daaraan gerelateerde feesten zijn niet in deze kalender opgenomen.




Naast deze feesten en hoogfeesten telt de Algemene Romeinse Kalender tegenwoordig nog 69 verplichte gedachtenissen en 98 vrije gedachtenissen.

Hieronder volgt een kalender met de heiligen en zaligen zoals die in de afzonderlijke Nederlandse bisdommen herdacht en gevierd mogen worden:

---

Hieronder volgt een kalender met de heiligen die in één of meerdere Vlaamse bisdommen herdacht en vereerd mogen worden, met tussen haakjes hun sterfjaar:

---